مسالک غیر مقطوعراههای غیر قطعی کشف علّت قیاس را مسالک غیر مقطوع گویند. ۱ - تعریفمسالک غیر مقطوع، از مسالک علت و مقابل مسالک مقطوع بوده و به معنای راه‌هایی است که به وسیله آنها علت قیاس کشف می‌گردد، اما نه به طور قطعی؛ یعنی موجب قطع به علیت نمی‌شود. بیشتر مسالک علت چنین است. ۲ - اقساممسالک غیر مقطوع، خود بر دو گونه است: ۱. مسالکی که دلیل قطعی بر حجیت آنها اقامه شده است. این قسم همه مسالکی را که حجیت آنها از باب حجیت ظواهر است، شامل می‌گردد، مثل کلامی که ظهور در علیت دارد (احتمال خلاف آن مرجوح است). برای مثال، اگر شارع بگوید: «الخمر حرام لاسکاره»، چون لام ظهور در علت دارد و ظهور، ظن آور است، این از مسالک غیر مقطوع محسوب می‌گردد، اما چون ظواهر کلام حجت می‌باشد، از نوعی است که بر حجیت آن دلیل قطعی اقامه شده است. این گونه مسالک نزد غالب اصولی‌ها معتبر می‌باشد. ۲. مسالکی که دلیل قطعی بر حجیت آنها اقامه نشده است. این قسم شامل بیشتر مسالک علت مانند: مناسبت، اطراد ، شبه، عکس و غیره می‌گردد. به اجماع علمای شیعه و برخی از اصولیون اهل سنت این گونه مسالک معتبر نمی‌باشد. [۳]
المحصول فی علم اصول الفقه، فخر رازی، محمد بن عمر، ص۱۳۹.
[۴]
اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج۱، ص۶۶۳.
[۵]
علم اصول الفقه و خلاصة التشریع الاسلامی، خلاف، عبدالوهاب، ص۷۵.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۲۸، برگرفته از مقاله «مسالک غیر مقطوع». |